,,Ojcowie nie korzystają masowo z 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego” – wypowiedź Magdaleny Januszewskiej w Prawo.pl
05-09-2023
W lipcu 2023 r. ZUS wypłacił zasiłki macierzyńskie z tytułu urlopu rodzicielskiego na rzecz 132 tys. osób na łączną kwotę prawie 428,5 mln zł. To niewiele więcej niż w czerwcu (127,2 tys. osób pobierających), ale mniej niż w maju i w kwietniu – odpowiednio 133,6 tys. i 146 tys. osób. Zdaniem prawników ojcowie składają wnioski o urlop rodzicielski na podstawie nowych przepisów, ale nie jest to wciąż zjawisko masowe.
26 kwietnia 2023 roku weszła w życie ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r., 641, dalej: K.p.). (…) Nowe przepisy wprowadziły wiele rozwiązań korzystnych dla pracowników, w tym pracowników-rodziców. Jednym z nich jest nowy, 9-tygodniowy urlop rodzicielski, wyłącznie dla ojców.
Zgodnie z art. 182(1a) par. 1 pkt 1 i 2 Kodeksu pracy pracownicy – rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do 41 tygodni – w przypadku, o którym mowa w art. 180 par. 1 pkt 1 (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) 43 tygodni – w przypadkach, o których mowa w art. 180 par. 1 pkt 2-5 (w przypadku urodzenia od dwojga do pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie). Urlop rodzicielski przysługuje łącznie obojgu pracownikom – rodzicom dziecka.
Zgodnie z par. 4 każdemu z pracowników – rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymiaru urlopu określonego w par. 1 i 2. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z pracowników – rodziców dziecka. Jak z kolei stanowi par. 5, skorzystanie z urlopu rodzicielskiego w wymiarze co najmniej 9 tygodni oznacza wykorzystanie przez pracownika – rodzica dziecka urlopu, o którym mowa w par. 4.
Natomiast w myśl par. 6, z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje pracownicy – rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać wymiaru, o którym mowa w par. 1 albo 2.
Nowy przepis w praktyce oznacza uprawnienie do nowego. 9-tygodniowego urlopu wyłącznie dla ojców.
Co ważne, zgodnie z art. 182(1c) k.p., urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
Polacy masowo nie rzucili się po nowy urlop?
(…) Dane ZUS nie dają odpowiedzi, w jakiej części z zasiłku korzystały matki, a w jakiej – ojcowie. Jeśli jednak popatrzy się na dane ZUS z ostatnich lat, to nie można zauważyć wzrostu ogólnej osób, którym w analogicznym okresie ZUS wypłacał zasiłek macierzyński, a wręcz przeciwnie – spadek. Przykładowo w maju 2022 r. zasiłek macierzyński z tytułu urlopu rodzicielskiego ZUS wypłacał 156,7 tys. osób, w czerwcu – 154,3 tys. osób, a w lipcu – 152,7 tys. osób.
Co więcej, w okresie styczeń-lipiec 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłacał zasiłki macierzyńskie z tytułu urlopu rodzicielskiego 267,3 tys. osób, podczas gdy w analogicznym okresie 2023 r. – 255,3 tys. osób. Dla porównania, w I półroczu 2021 r. pobierało je 283,4 tys. osób, a w ciągu pierwszych sześciu miesięcy roku 2015 – 256,4 tys. osób. (…)
Niska świadomość uprawnień czy polski model rodziny?
– Być może to niewielkie zainteresowanie nowym, 9-tygodniowym urlopem rodzicielskim wyłącznie dla ojców wynika z braku świadomości, że takie uprawnienie przysługuje. Zwłaszcza, jeśli ojcowie mają do niego prawo na podstawie przepisów przejściowych – mówi Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego.(…)
Grażyna J. Leśniak
Czytaj więcej: Prawo.pl