Radca Prawny Magdalena Januszewska

Aktualności

” Wójt bez komfortu. Mniejsze wynagrodzenie dostanie od razu, ale czy słusznie?” – opinia Magdaleny Januszewskiej w „Dzienniku Gazecie Prawnej”

04-07-2018

Zdaniem resortu rodziny włodarz nie ma co liczyć na zachowanie okresu wypowiedzenia przy lipcowej obniżce pensji. Szczególny stosunek pracy powoduje, że jest chroniony słabiej niż pracownik na klasycznym zatrudnieniu.

Od 1 lipca zarobki pracowników samorządowych zostały co do zasady obniżone. Nie miało to związku z oceną merytoryczną pracy danych osób, ale wynikało wprost z rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 936). Wymusiło ono na radach gmin podejmowanie uchwał zmniejszających pensję wójta czy burmistrza. I wywołało wiele kontrowersji. Ostatnio np. pojawiły się pytania, czy w tym przypadku obowiązują przepisy kodeksu pracy dotyczące wypowiedzenia zmieniającego czy nie.

  Z jednej strony wiadomo, że wypowiedzenia zmieniającego nie stosuje się do stosunków pracy nawiązanych na podstawie wyboru, czyli np. wójta, burmistrza czy prezydenta miasta. Podobnie jak przy powoływaniu jego zastępcy, o czym pisaliśmy w tekście „Zastępców włodarzy obniżka może nie dotknąć” z 13 czerwca 2018 r. Z drugiej strony zważyć jednak trzeba, że zmiany warunków zatrudnienia budzą liczne wątpliwości. W przypadku włodarzy jest to zagadnienie na styku powszechnego i szczegółowego prawa pracy, zawarte w kilku ustawach: o pracownikach samorządowych, o samorządzie gminnym i kodeksie pracy. Nasi eksperci są raczej zgodni, co do tego, że w tym przypadku nie stosuje się art. 42 kodeksu pracy (dalej: k.p.) dotyczącego trybu stosowania wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Potwierdzają to przytaczane przez nich wyroki Sądu Najwyższego. Przyznają jednak, że specyficzna forma zawarcia umowy z włodarzem powoduje, że może on być z dnia na dzień zaskoczony nowymi zasadami, choć jako pracownik nie powinien. Część pytanych przez nas osób jest zdania, że warto, by rada gminy, podejmując uchwałę obniżającą pensję, wzięła pod uwagę czas potrzebny na oswojenie się przez włodarza z nową sytuacją. (…)
OPINIA
To jednostronne działanie
Magdalena Januszewska

Rozporządzenie RM z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych przewiduje obniżenie od 1 lipca 2018r . minimalnego i maksymalnego wynagrodzenia zasadniczego osób pełniących funkcje zarządzające w jednostkach samorządu terytorialnego lub ich związkach, zatrudnianych na podstawie wyboru albo powołania. Obniżka ta nie ma związku z oceną merytoryczną pracy danej osoby.

Zmiany warunków zatrudnienia włodarzy zawsze budzą dylematy, bo jest to zagadnienie na styku powszechnego i szczególnego prawa pracy. Trzeba stosować ustawy o pracownikach samorządowych, o samorządzie gminnym, ale też Kodeks pracy. Jak bowiem wskazuje art.  43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy K.p. Zasadniczo więc wypowiedzenie zmieniające dotyczy stosunków pracy pracowników samorządowych. Wyjątek dotyczy jedynie stosunków pracy nawiązanych na podstawie wyboru (np. wójta) i powołania (np. zastępcy wójta). Ochrona stosunku pracy z wyboru i z powołania pod względem trwałości jest słabsza niż w wypadku umowy o pracę.

Podstawowym argumentem uzasadniającym wykluczenie stosowania przepisów regulujących procedurę wypowiadania warunków pracy i płacy w K.p. jest szczególny rodzaj stosunku, jakim jest stosunek pracy z wyboru. Do zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie wyboru (np. burmistrza) nie stosuje się więc wypowiedzenia zmieniającego, czyli art. 42 k.p., ani nie jest potrzebna zgoda zainteresowanego na co wskazuje ugruntowane orzecznictwo (np. wyrok SN z 20.06.2001 I PKN 488/00, wyrok SN z 9.06.2008 r. II PK 330/07, wyrok SA w Lublinie z 2.11.2016 r. III APa 14/16). Powstałoby bowiem pytanie co wówczas, gdyby pracownik nie przyjął nowych warunków. Konsekwencją nieprzyjęcia mniej korzystnych warunków jest przekształcenie wypowiedzenia zmieniającego w definitywne. Tymczasem stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się wraz z wygaśnięciem mandatu.

Kompetencje do zmiany wynagrodzenia wójta ma rada gminy i to do niej należy podjęcie uchwały w tym zakresie. Działanie rady gminy jest jednostronne i nie wymaga zgody zainteresowanego. Podstawą prawną działania jest art. 8 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, który mówi, że wynagrodzenie wójta ustala rada gminy, w drodze uchwały. Jest to ustrojowa i wyłączna kompetencja tego organu.

Co w takim razie zrobią gminy w związku z wejściem w życie rozporządzenia RM z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych? Podejmą uchwały obniżające wynagrodzenie wójta, mimo że nie ma przepisów przejściowych, które nakazywałby takie działanie w określonym terminie. Samorządy działają jednak zachowawczo i podejmą działania, jeśli dotychczasowe wynagrodzenie zasadnicze wójta wykracza poza maksimum wskazane w rozporządzeniu. Raczej nie będą z tym zwlekać. Co nie znaczy, że wszyscy włodarze zaczną zarabiać mniej, gdyż można ustalić przy okazji nową wysokość innych składników wynagrodzenia.

Można spodziewać się, że zmiany wynagrodzenia poszczególnych osób będą obowiązywać od 1 lipca 2018 r. – bez okresu odroczenia. W tym miejscu warto zauważyć, że głównym argumentem za stosowaniem analogii z art. 42 k.p. także do zatrudnionych z wyboru jest potrzeba zapewnienia pracownikowi odpowiedniej ochrony przed „zaskakiwaniem” go nagłą zmianą warunków zatrudnienia na jego niekorzyść, czyli wprowadzenie okresu wypowiedzenia (tak np. w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Dolnośląskiego z 11 lipca 2017 r. NK-N.4131.23.8.2017). Jak jednak wspomnieliśmy, art. 42 K.p. się nie stosuje. Cóż, można żartobliwie powiedzieć, że włodarze mogli przygotować się psychicznie na te obniżki od 19 maja 2018 r., tj. od dnia wejścia w życie rozporządzenia RM.

Więcej w „Dzienniku Gazecie Prawnej” z 4 lipca 2018 r.